Χριστουγεννιάτικα έθιμα της (παλιάς) Ύδρας

Τα Χριστούγεννα της Ύδρας, έτσι όπως ήταν παλιά…

Οι προετοιμασίες των Χριστουγέννων

Τις παραμονές των γιορτών  Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς και Θεοφανείων οι νοικοκυρές άσπριζαν εξωτερικά το σπίτι, συγύριζαν το εσωτερικό του και άρχιζαν το ζύμωμα των Χριστουγέννων.

Τα Χριστόψωμα

Τα Χριστόψωμα τα έφτιαχναν με καρύδια στο κέντρο τους και μύγδαλα που σκέπαζαν την  επιφάνεια τους επιπλέον έφτιαχναν γλυκά και κουλουράκια για το καλό των ημερών.

Τα κάλαντα

Την παραμονή τα παιδιά έλεγαν όλη την μέρα τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα ή στην Υδραϊκή τοπική έκφραση «λέγανε τα Χριστούγεννα» και τις βραδινές ώρες κατέβαιναν στην παραλία κρατώντας χάρτινα καραβάκια ή εκκλησάκια φωτισμένα με κεριά. Πολλές παρέες μεγαλύτερων παιδιών έλεγαν τα κάλαντα συνοδεία βιολιών και άλλων μουσικών οργάνων.

Πριν πουν τα κάλαντα πάντα ρωτούσαν με την χαρακτηριστική πρόταση: «Να πούμε τα Χριστούγεννα;»

Το φιλοδώρημα ήταν νομίσματα, πορτοκάλια ή μανταρίνια, αν τα παιδιά ήταν συγγενικά του σπιτιού που πήγαιναν τους έδιναν ασημένια νομίσματα και πορτοκάλια μαζί με τα χαιρετίσματα που έστελναν στην μητέρα τους.

Τα Χριστούγεννα

Τα ξημερώματα των Χριστουγέννων όταν ακόμη οι εκκλησίες σήμαιναν στις 03.00, μικροί και μεγάλοι με τα φαναράκια τους κατευθύνονταν προς την εκκλησία της ενορίας τους και όλοι οι δρόμοι και οι πλατείες γέμιζαν με φωτάκια  που χαρακτηριστικά γράφει για αυτή την όμορφη εικόνα ο Ν. Γ. Χαλιορής στο βιβλίο του «Υδρέικα Λαογραφικά»: «Η πολιτεία φαίνεται σαν νάχη ενετική εορτή…»

Την ημέρα των Χριστουγέννων η νύφη πήγαινε στο σπίτι των πεθερικών της που της έδιναν δώρα. Στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι όλοι η οικογένεια ήταν γύρω από το τραπέζι και έτρωγαν όλοι μαζί.

«Πίτα και γαζί» ή «Κορώνα γράμματα»

Από τα Χριστούγεννα έως τα Θεοφάνεια σε όλες τις γειτονιές και όπου υπήρχε πλατεία οι παρέες από αγόρια και άντρες έπαιζαν ένα παιχνίδι που το ονόμαζαν «Πίτα και γαζί»  ή αλλιώς «Κορώνα γράμματα».

Παιζόταν με δεκάρες του βασιλιά Όθωνα τις «κολέττες» και αργότερα του βασιλιά Γεώργιου Α΄ τις «εβδομηντάρες». Τις δεκάρες αυτές τις τοποθετούσαν επάνω στο χέρι και τις «έστριβαν» επιδέξια στον αέρα με την φράση: «να σου στρίψω» και την απάντηση: «στρίψε μου τόσα ή τόσο (έλεγε το ποσό)».

Τις δεκάρες αυτές τις αγόραζαν πριν τις γιορτές αφού ήταν δυσεύρετες και ακριβές και μάλιστα κάποιοι τις φύλαγαν να της είχαν και τις επόμενες γιορτές.

Το έθιμο «Κορώνα γράμματα» το είχα προλάβει στο τέλος του (όχι με τις δεκάρες, αλλά με τα σύγχρονα νομίσματα), που παιζόταν στο γήπεδο του νησιού στην νότια πλευρά του, πίσω από ένα μαντρότοιχο στο πηγάδι που υπήρχε εκεί.